Kudypy i ich kompleks edukacyjny

Przemieszczając się po szlakach Gminy Pełnej Cudów wkraczacie na teren Nadleśnictwa Kudypy.  Zapoznajcie się z ciekawostkami, jakie mogą spotkać Was w tej podróży.

 

1. Niebieski szlak rowerowy:

W miejscu przecięcia z rzeką Giłwą szlak zahacza o rezerwat przyrody " Ostoja bobrów na rzece Pasłęce"

Bóbr europejski (Castor Fiber) – największy polski gatunek gryzonia ziemno-wodnego, dziś powszechnie znany, występujący na większości cieków wodnych, jeszcze niedawno bardzo rzadki i wymagający ochrony.
  W średniowieczu bobry były rozpowszechnione na terenie całego kraju jednak w XVIII w. ich liczebność zaczęła spadać i mimo wczesnego wprowadzenia pewnych form ochrony bobry prawie wyginęły.  W XIX w. istniały już tylko wyspowe stanowiska tego gatunku we wschodniej części kraju. Niewielka populacja bobra występowała również na rzece Pasłęce . Początkowo podejrzewano, że występujące na Pasłęce bobry pochodzą z Ameryki Północnej ( sprowadzone z Kanady do hodowli fermowej), prowadzone badania kariologiczne potwierdziły jednak, że były to bobry europejskie.
  Początki ochrony bobra na terenie Warmii i Mazur sięgają już pierwszych lat po zakończeniu II Wojny Światowej. W celu ochrony tego bardzo rzadkiego wtedy gatunku, z inicjatywy leśników w 1947 roku na terenie Nadleśnictwa Kudypy utworzono rezerwat przyrody – prawdopodobnie był to pierwszy rezerwat przyrody na terenie Polski powołany w celu ochrony bobra europejskiego.
  Zgodnie z zarządzeniem nr 17 Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 23 stycznia 1958r. za rezerwat przyrody pod nazwą „Ostoja Bobrów Kudypy" uznano obszar wzdłuż rzeki Pasłęki położony w gromadach Łukta i Biesal w powiecie ostródzkim i w gromadach Wołowno i Gietrzwałd w powiecie Olsztyńskim. Zgodnie z zarządzeniem rezerwat powołano w celu ochrony bobrów, na terenie ich bytowania wprowadzono liczne zakazy np.: koszenia traw, wycinania drzew, trzciny, sitowia, zbioru owoców, ziół, wypasania zwierząt gospodarskich, polowania, łowienia ryb, niszczenia nor i żeremi.
  W celu wzmocnienia ochrony bobrów na terenie Nadleśnictwa Kudypy powołano tzw. „strażników bobrowych" – byli oni zobowiązani do ochrony bobrów przed kłusownictwem, monitoringu liczebności populacji i zapewnianiu odpowiednich warunków dla bytowania bobrów.
  W roku 1970 Zarządzeniem nr 21 Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego powiększono obszar rezerwatu również o tereny nadleśnictw: Wichrowo, Orneta, Młynary, Zaporowo, Regity –  o łącznej powierzchni 4030, 25 ha. Rezerwat nazwano „Ostoja bobrów na rzece Pasłęce" – pod tą nazwą i w tych granicach funkcjonuje do dnia dzisiejszego. Najstarszy w Polsce rezerwat powołany w celu ochrony bobra.

 

Okolice rezerwatu to 2 obszary NATURA 2000

Dolina Pasłęki (PLB280002) obszar specjalnej ochrony ptaków (OSOP) o powierzchni 20 669,89 ha, w zasięgu nadleśnictwa Kudypy zajmuje 6296.09 ha po wschodniej stronie rzeki Pasłęki. Obszar jest miejscem występowania 23 gatunków ptaków z Załącznika II Dyrektywy Ptasiej i 9 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt. W okresie lęgowym obszar zasiedla, co najmniej 1% populacji krajowej orlika krzykliwego, kani czarnej, derkacza i zimorodka. Oprócz tego w dość dużym zagęszczeniu występują: bąk, bocian biały, bocian czarny, błotniak stawowy i rybitwa czarna. Z 23 gatunków ptaków wymienionych w standardowym formularzu danych dla „Doliny Pasłęki" w zasięgu Nadleśnictwa Kudypy stwierdzono występowanie 16 gatunków. Celem powołania obszaru jest ochrona ostoi ptasiej o randze europejskiej.

 

Rzeka Pasłęka (PLH280006) - specjalny obszar ochrony siedlisk o powierzchni 8418,50 ha, w zasięgu Nadleśnictwa Kudypy zajmuje powierzchnię 1598.96ha. Z doliną rzeki związanych jest 12 siedlisk wymienionych w Załączniku I Dyrektywy Siedliskowej, w tym siedliska priorytetowe takie jak: łęgi wierzbowe, olszowe i jesionowe, źródliskowe lasy olszowe na niżu. Położenie, układ przestrzenny i zasięg ostoi umożliwia jej pełnienie kluczowego korytarza ekologicznego. Celem powołania obszaru jest utrzymanie siedlisk fauny wodnej (szczególnie skójki gruboskorupowej), utrzymanie bogatego zespołu ryb związanych z rzeką, utrzymanie płazów zasiedlających zbiorniki dolinne oraz ochrona korytarza ekologicznego, który zapewnia ciągłość bytowania gatunków od centrum regionu w kierunku wybrzeża Bałtyku.
    Na tym terenie występują: bóbr (Castor fiber), wydra (Lutra lutra), płazy: traszka grzebieniasta (Triturus cristatus), kumak nizinny (Bombina bombina),ryby: minóg morski (Petromyzon marinus), minóg strumieniowy (Lampetra planeri), minóg rzeczny (Lampetra fluviatilis), boleń (Aspius aspius), różanka (Rhodeus sericeus), piskorz (Misgurnus fossilis), koza (Cobitis taenia), głowacz białopłetwy (Cottus gobio).

 

Przy ścieżce zaczyna się również pomnik przyrody " Aleja Lipowa".

W sąsiedztwie swoje gniazda mają orlik krzykliwy i bielik.

 

2. Czerwony szlak rowerowy:

Rezerwat przyrody "Ostoja bobrów na rzece Pasłęce"

Natura 2000 " Dolina Pasłęki" i "Rzeka Pasłęka"

W tym obszarze znajduje się strefa orlika, strefa bielika

 

3.Żółty i zielony szlak rowerowy:

Przy odrobinie szczęścia wypatrzycie bieliki.

W pobliżu znajduje się użytek ekologiczny " Giedajty". Ale co to takiego?

To taki obszar, który obejmuje obszar śródleśnego Jeziora Giedajty o powierzchni 17,30 ha i położony jest na terenie gminy Jonkowo w obrębie wsi Wrzesina. Szczególnym celem ochrony użytku ekologicznego, jest zachowanie ostoi wielu rzadkich gatunków roślin wodnych, bagiennych i torfowiskowych oraz ptaków wodno-błotnych.

 

4. Szlak pieszy niebieski

Na tym szlaku w miejscowości Kudypy napotkacie 2 pomniki przyrody- wiekowe dęby oraz cudowny ogród botaniczny: Leśne Arboretum Warmii i Mazur w Kudypach

 

Leśne Arboretum Warmii i Mazur w Kudypach to ogród botaniczny prowadzony przez Leśników z Nadleśnictwa Kudypy, jest miejscem kolekcjonowania różnorodnych gatunków drzew i krzewów.

Arboretum powstało w 1989 roku, założono je w urokliwym lesie o urozmaiconej rzeźbie terenu z naturalnymi oczkami wodnymi i torfowiskiem. Powierzchnia ogrodu wynosi 15,70 ha i wciąż jest zagospodarowywana.

Kolekcje Dendrologiczne:

Arboretum podzielić można na dwa działy:

• Flora Polska – to część ogrodu, w której zgromadzono rodzime drzewa i krzewy występujące naturalnie w naszym kraju. Oprócz typowych drzew, które możemy spotkać w lasach, w kolekcjach znajdują się rzadkie odmiany i podgatunki. Jednym z przykładów może być buk zwyczajny, który w kudypskim ogrodzie występuje w 17 różnych odmianach.
• Flora Obcego Pochodzenia – czyli arboretum kolekcyjne to część ogrodu w której posadzono drzewa i krzewy z innych rejonów świata o klimacie umiarkowanym. Przeważają tu drzewa iglaste takie jak świerki, jodły i jałowce, ale znajdziemy tu również wiele drzew ozdobnych znanych z ogrodów takich jak magnolie, różaneczniki czy hortensje. Kolekcja ta liczy ponad 700 gatunków i odmian.

Arboretum warto zwiedzać korzystając z mobilnej aplikacji Leśne Arboretum opracowanej dla telefonów z systemem Andrid. Jest to mobilny przewodnik, który oprócz mapy posiada opis 100 najciekawszych gatunków drzew i krzewów występujących w ogrodzie wraz z bogatą kolekcją zdjęć.

Infrastruktura:

Zwiedzanie ogrodu umożliwia gęsta sieć alejek i ścieżek.  Liczne kładki i mostki pozwalają na dotarcie w miejsca, które w naturalnym środowisku są niedostępne. W najbardziej urokliwych miejscach znajdują się wiatki i altanki - miejsca odpoczynku dla zwiedzających ogród.

Warto zajrzeć do tematycznych zakątków: historycznego, leśnika, pszczelarza – są to miejsca w których pogłębimy swoją wiedzę na dany temat. Osoby odwiedzające ogród rekreacyjnie na pewno miło spędzą czas w zakątku relaksu lub zakątku zakochanych. Niezapomnianych doznań dostarczy również pobyt w tworzonym ogrodzie sensorycznym gdzie las odbiera się z pomocą zmysłów zapachu, smaku, dotyku i słuchu. Na uwagę zasługuje także lapidarium – kolekcja głazów narzutowych.

Edukacja i turystyka:

Arboretum jest głównym miejscem edukacji leśnej prowadzonej przez kudypskich leśników. Po wcześniejszej rezerwacji terminu dla grup zorganizowanych prowadzone są tematyczne zajęcia z przewodnikiem leśnikiem.

W najbliższym sąsiedztwie ogrodu znajduje się ścieżka zdrowia oraz plac zabaw dla dzieci, zaczynają się tu również dwie ścieżki przyrodnicze: Kudypska Polana prowadząca na plac rekreacyjny w Kudypach oraz Arboretum – Dajtki, ścieżka prowadząca przez las z Kudyp do granic Olsztyna.